"Ny fandrafetana boky lehibe dia fatra-paniry laza sy mampahantra," hoy i Jorge Luis Borges, mpanoratra Arzantina. “Mandehana pejy dimanjato mba hamoronana hevitra iray izay azo atao ao anatin'ny minitra vitsy ny famelabelarana am-bava tonga lafatra! Ny vahaolana nomen’i Borges dia ny mody hoe efa navadika ho boky ireo hevitra nanintona azy, izay nodinihiny tatỳ aoriana. Ny iray amin'ireo vokatra avy amin'ity fomba fiasa ity dia ny galerian'ny literatiora an-tsaina izay noheverina ho nanoratra ireo asa noforonina. Ny malaza indrindra dia i Pierre Ménard, izay niroboka tamin'ny literatiora tamin'ny taonjato faha-XNUMX ary namokatra karazana dikan-teny Don Quixote. Eo koa i Mir Bahadur Ali, izay manoratra tantara mistery mampifangaro an'i Wilkie Collins sy ny teolojia Islamika tamin'ny taonjato faha-XNUMX. Ary aoka tsy hohadinointsika ilay mpanoratra tantara an-tsehatra adala Herbert Quain, na Carlos Daneri, izay mikasa ny hanoratra tononkalo momba ny zava-drehetra eto amin'izao tontolo izao ary mandeha hatrany amin'ny "efa ho iray kilaometatra miala ny Reniranon'i Ob, toeram-pamokarana entona any avaratra. Veracruz, toeram-pivarotana lehibe ao amin'ny paroasin'i Buenos Aires ao Concepción… ary fandroana Tiorka tsy lavitra ny Aquarium Brighton malaza”.
Sarotra ny tsy hieritreritra fa ilay Hongroà mpanoratra tantara malaza László Krasznahorkai dia mety hifanaraka tsara amin'ity pantheon foronina ity. Teraka tamin'ny 1954 izy dia nilaza ny asany ho "zava-misy voasedra adala". Tiany ny manafika ny jadona tamin'izany fotoana izany. Tamin'ny resadresaka nifanaovana tamin'ity gazety ity tamin'ny taona 2012, nanazava izy fa nahazo aingam-panahy izy hanomboka ny sangan'asany maizina, Satantango, nandritra ny fotoana nikarakarana ny zana-kisoa tao amin'ny toeram-piompiana iombonana.
Na ireo mpankafy an'i Krasznahorkai aza dia manaiky fa asa mafy sy maizina i Satantango: ilay Tough Mudder amin'ny tantara maoderina. Ny dikan-tsarimihetsika mainty sy fotsy naharitra adiny fito sy tapany, notarihin'i Béla Tarr, dia manome fahafahana kely ho an'ny mpijery azy. Ny boky dia momba ny andiana olona any ambanivohitr'i Hongria, saingy nandiso fanantenana ny fanantenan'ny mpamaky ny teti-dratsy mahazatra sy ny fanairana manimba! - mifarana amin'ny iray amin'ireo tarehin-tsoratra mipetraka ary manoratra teny isaky ny teny ao amin'ny pejy voalohany amin'ny tantara. Mety ho sahiran-tsaina ho an'ny mpamaky izay namadika ilay boky nanantena valisoa izy ireo fa ho voafandrika ao anatin'ny tsipika Moebius ratsy.
Ny zavatra naorin'i Krasznahorkai tao amin'ity tantara ity dia tontolo feno fisaintsainana ny fahaiza-manaony fanatika.
Ambonin'ny zava-drehetra, ny mampiavaka ny asan'i Krasznahorkai dia ny fampiasana fehezanteny lava be, indraindray toko iray manontolo. Feno fanilikilihana, fandavana ary famerimberenana, dia nofaritan'i George Szirtes, mpandika teny voalohany, ho toy ny “lafo mitantara miadana” izy ireo. Colm Tóibín dia niantso azy ireo ho "hetsika mihenjana amin'ny fihenjanana mafy" izay maneho "ny saina liana amin'ny asa, mieritreritra, mamakafaka, mahatsikaritra, mahatsiaro, mahatsapa, mifanohitra, mandinika". Nanoratra toy izao i Hari Kunzru tao anatin'ny famerenana mankasitraka ireo pejy ireo: “Mamoaka fanamby i Krasznahorkai: atsangano ny lalaonao na esory ny akanjonao.
Tsy hitako mihitsy ny hevitr'ilay fehezanteny feno hatsaran-toetra lava. Mitaky fifantohana sy faharanitan-tsaina ny fanoratana azy ireo, fa toy izany koa ny filalaovana ny swashplate. “Tsy misy vy afaka miditra amin’ny fon’ny olona mangatsiaka toy ny zaitra voatondro tsara”, hoy ny nosoratan’i Isaac Babel, mpanoratra tantara fohy sovietika, izay manam-pahaizana amin’ny fohifohy sy manambany.
Navoaka voalohany tamin'ny teny anglisy tamin'ny dikanteny kanto nataon'i Ottilie Mulzet, ity novelalin'ny 2003 A Mountain to the North, a Lake to the South, Paths to the West, a River to the East ity angamba no toerana fidirana mora indrindra ho an'ny vao tonga amin'ny asan'i Krasznahorkai. . Azo raisina ho toy ny ampahany mifameno amin'i Satantango izany. Feno olona mamitaka, i Satantango dia mipetraka ao amin'ny helo ambanivohitra faran'ny kominista. Ny Tendrombohitra any Avaratra dia faritra vitsy mponina mipetraka ao amin'ny toerana mangina ao amin'ny monasitera Kyoto, toerana izay toa nodiovina tamin'ny fikorontanan'ny fiainana, izay "tsy nipoitra intsony ny fanontaniana momba ny olombelona".
Toy ny amin'ireo sanganasa Krasznahorkai hafa, ny teti-dratsy, ny toetra ary ny antony manosika dia faharoa amin'ireo fehezanteny mandreraka, izay ny famerimberenana sy ny famerimberenana dia manamaivana ny zava-nitranga sy ny zavatra lazain'ny boky ary mahatonga azy ireo ho manjavozavo kokoa. Ny famintinana dia tsy azo ihodivirana manitatra ny angovo sy ny fahatapahan-kevitry ny tantara, saingy toy izao ny tantara: Tonga tamin'ny lamasinina tao Kyoto ny lehilahy iray. Toa taranaky ny olo-malaza iray tamin'ny tantara japoney tamin'ny taonjato faha-XNUMX The Tale of Genji izy, na dia tsy azo atao aza izany. Somary tsy mety ilay izy. Nesoriny ny efitranony ary nandeha nitady zaridaina miafina, nafeniny tany amin'ny tempoly iray.
Ao anatin'ny filazalazana amin'ny antsipiriany momba ny tempoly sy ny fahatonian'izao tontolo izao, dia misy fanamarihana vitsivitsy manahiran-tsaina. Misy amboahaolo masiaka, alika nokapohina mitady fampiononana amin'ny fakan'ny hazo ginkgo, ary sarivongan'i Bouddha izay, lavitra ny fangoraham-po ho an'ny zavamananaina rehetra, dia toa mitovy amin'ny fahatsapan'ny mpanoratra ny fahasahiranana ara-tontolo iainana: "Ny Bouddha dia nanodina ny endriny tsara tarehy. . ka tsy voatery nijery izy, tsy voatery nijery, tsy voatery nahafantatra izay teo anoloany, tamin’ny lafiny telo: izao tontolo izao mampalahelo. Mampahatsiahy an'i Satantango sy ny epigrafy ao amin'ny bokin'i Krasznahorkai ny Ady sy Ady ny rivotry ny famoizam-po: "Mampalahelo ny lanitra."
'Mandinika ny zava-misy hatrany amin'ny hadalana'… László Krasznahorkai. Sary: Carlos Alvarez/Getty Images
Rehefa nivezivezy ilay boky, dia nanomboka nahatsapa tsikelikely izy fa ny tena novolavolain'i Krasznahorkai amin'ity tantara ity dia tontolo feno fisaintsainana ny fahaiza-manaony fanatika. Ny famaritana manjavozavo momba ny tempolin'i Krasznahorkai dia mamerina ny fahafenoan'ny prosa Krasznahorkai, mitarika ny mpamaky hidina any amin'ny efitranon'ny lojika manam-pahefana. Ny fanapahana hazo ho an'ny fanorenana ny tempoly sy ny fanodinana ny taratasy ho an'ny "zavakanto sangan'asa tsy mbola nisy hatrizay" tamin'ny sutras dia aseho amin'ny antsipiriany mahagaga. Na aiza na aiza eto amin'izao tontolo izao, i Krasznahorkai dia mijery, mahita ny dikan-tenin'ny tolona ara-kantony manokana izy: tsy reraka, mihantsy, ary toa natao hanadino ny mpamaky azy. Ao am-pon'ny tempoly ny zaridaina miafina mistery amin'ny hazo hinoki izay maneho "ny tsotra tsy manam-petra amin'ny alàlan'ny hery sarotra tsy manam-petra". Ny hazo, hoy isika, dia mirakitra hafatra “izay tsy ho azon’ny olona na oviana na oviana, satria mazava ho azy fa tsy natao ho an’ny olombelona ny fahalalany”.
Ao am-pon'ny monasitera, tsy lavitra ny zaridaina izay mety hisy na tsy misy, dia ny fihodinana Borgesian indrindra amin'ny rehetra. Ao amin'ny efitrano iray mikorontana hafahafa izay mamerovero whisky, dia mahita sanganasan'ny mpanoratra hafa noforonina izahay. Boky frantsay momba ny matematika antsoina hoe The Infinite Mistake nosoratan'i Sir Wilford Stanley Gilmore izy io, izay tsy dia miteny frantsay loatra. Mahazo toko iray manontolo momba ity boky adala, masiaka, masiaka, tsy azo vakiana ity isika, nosoratan'ny lehilahy iray izay, hoy i Krasznahorkai amintsika, "tsy natoky ny mpamaky azy, nanambany azy ireo, tsy naniry azy ireo, ary nihevitra azy ireo ho tsy misy ilana azy, ary tsy lazaina intsony hoe tsy mahasoa.” Minoa marimarina fa ho tonga ny olona mamaky ny bokiny hatramin’ny farany.
Nantsoin'ireo mpitsara nanome an'i Krasznahorkai ny Loka Iraisam-pirenena Man Booker 2015 ho “mpanoratra mitsinjo tena mahery vaika” izy. Ny lazany ihany no nahafantarako azy taloha ary nahavariana ahy ny nahita izay mendrika hoderaina toy izany. Tsy afa-mandositra ahy ny maka sary an-tsaina fa misy mpamaky te-hankafy ny hafahafa ny prosa, fehezanteny lava manafoana ny tenany sy ny fanoritsoritana tafahoatra. Ny hevitro dia ny 100 taona taorian'ny Ulysses sy The Waste Land, ny asa sorany dia fanehoana fanajana ny modernisma izay mitazona ny toetrany ratsy indrindra: manjavozavo, tsy miraharaha ny tenany, malaina pessimism, ary tsy misy fiaraha-miory amin'ny fiainan'ny mpamaky tsy akademika. . . Amin'ireo fitaratry ny zavakanton'i Krasznahorkai rehetra izay apetrany ao amin'ny boky, ny Fahadisoana tsy manam-petra dia mamely ahy ho marina indrindra. Na dia eo aza ny hakitroky ny encyclopédie, A Mountain to the North... dia tsy miraharaha, ary mety mandroaka mihitsy aza, ny fifandraisana, ny fitiavana, ny asa, ny fifandirana, ny filana sy ny fifandraisan'ny olona andavanandro. Ao anatin’ny hafohezan’ilay boky ihany vao manaiky ankolaka fa mihelina sy sarobidy ny ain’olombelona.
-
Tendrombohitra iray any avaratra, farihy iray any atsimo, lalana mankany andrefana, renirano miantsinanana nataon'i László Krasznahorkai, nadikan'i Ottilie Mulzet, navoakan'i Tuskar Rock (£15). Mba hanohanana ny libromundo sy The Observer, manaova dika mitovy amin'ny guardianbookshop.com. Mety mihatra ny saram-pandefasana
